Υπάρχει διάθεση στην Ελλάδα να στηριχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη στον αθλητισμό;
«Βλέπω μεγάλη διάθεση που προκύπτει από διάφορους παράγοντες. Ο πρώτος παράγοντας είναι η νομοθεσία, δεν είναι πλέον τελείως εθελοντικό. Υπάρχουν πλέον κανονισμοί και νόμοι και από την Ε.Ε και από την UEFA. Οπότε αρχικά λόγω της υποχρεωτικότητας, κατά δεύτερον της ευαισθητοποίησης, , αλλά και και λόγω των οφελών σε επίπεδο εικόνας, σε επίπεδο μάρκετινγκ σε συνάρτηση με το γεγονός ότι πρέπει να κάνουμε κάποια πράγματα. Αυτοί οι παράγοντες καταλήγουν ότι υπάρχει ενδιαφέρον».
Ομάδες χαμηλότερων κατηγοριών με περιορισμένους οικονομικούς πόρους μπορούν να στηρίξουν τέτοια προγράμματα;
«100% μπορούν γιατί υπάρχει ένα μεγάλο εύρος στις δραστηριότητες που μπορεί να κάνει ένας σύλλογος. Από τα ηλιακά πάνελ, έως την αντικατάσταση των πλαστικών με χάρτινα ή επαναχρησιμοποιούμενα ποτήρια υπάρχουν λύσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από ομάδες με πιο περιορισμένους πόρους. Τέτοιου είδους δράσεις μπορούν να τις υιοθετήσουν οι μικρότεροι σύλλογοι και το κάνουν. Για να φανταστείτε η πιο βιώσιμη ομάδα της Ευρώπης, σύμφωνα με τη FIFA, είναι η Φόρεστ Γκριν Ρόβερς, μια ομάδα τέταρτης κατηγορίας στην Αγγλία. Δεν είναι ούτε η Λίβερπουλ, ούτε η Μπαρτσελόνα, ούτε η Ρεάλ. Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες που μπορούν να πάρουν οι μικρότεροι σύλλογοι και πολλές από αυτές θα τις κάνουμε στον Πανιώνιο».
Σε σχέση με τα προηγμένα κράτη πόσο πίσω είναι η Ελλάδα;
«Η Ελλάδα είναι πίσω, αλλά δεν είναι δραματικά πίσω. Γιατί ακόμα το τρένο δεν έχει φύγει και στην Ευρώπη, είναι ακόμα σχετικά νέα η βιωσιμότητα και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σκεφτείτε ότι τα τελευταία 5-10 χρόνια έχει γίνει πολύ έντονο trend στην Ευρώπη, οπότε δεν έχει χαθεί το τρένο. Θα πω ότι είναι πιο δύσκολο να γίνουν δράσεις στην Ελλάδα για διάφορους λόγους, αλλά θεωρώ ότι είναι ελαφρά πίσω και ότι μέσω συγκροτημένης δουλειάς μπορεί να φτάσει τα ευρωπαϊκά στάνταρ σύντομα».
Οι λόγοι που είμαστε βραδυκίνητοι στην Ελλάδα;
«Είναι πολύ πολύπλοκο, αλλά θα σταθώ σε πιο βασικά στοιχεία. Σίγουρα παίζει ρόλο η διάθεση των συλλόγων να πάρουν πρωτοβουλίες και να τις επικοινωνήσουν. Γιατί υπάρχουν πάρα πολλές πρωτοβουλίες που γίνονται και δεν επικοινωνούνται, όπως το κάνουν στο εξωτερικό. Υπάρχει ο ρόλος του Δημοσίου, του κράτους. Αν έχεις για παράδειγμα μια ομάδα και έχεις ιδιόκτητο γήπεδο, η επένδυση που θα κάνεις για να βάλεις ηλιακά θα σου αποφέρει κέρδος μετά από μερικά χρόνια. Αν το γήπεδο όμως ανήκει στο Δημόσιο περιπλέκεται η κατάσταση.
Η ευαισθητοποίηση των φιλάθλων επίσης παίζει κάποιο ρόλο, όπως και οι πηγές χρηματοδότησης. Αυτά θα έλεγα κι ότι επίσης δεν έχουμε ως δεδομένο ότι θα πρέπει να υπάρχει μια επένδυση των συλλόγων προς το CSR (Corporate Social Responsibility), το οποίο είναι ένας τομέας όπου οποιαδήποτε εταιρεία εν έτη 2024 επενδύει μέρος των εσόδων της για την περιβαλλοντική και κοινωνική της ευθύνη. Αυτό στην Ελλάδα δεν είναι τόσο δεδομένο ως νοοτροπία».
Αν έπρεπε να βάλουμε τα προβλήματα σε μια σειρά - νοοτροπία, τεχνοτροπία, πορτοφόλι - ποια θα ήταν αυτή;
«Θα έλεγα ότι πρώτο πρόβλημα είναι η νοοτροπία, μετά είναι το πορτοφόλι και τα πόσα χρήματα θες να διαθέσεις και τρίτο η γνώση του αντικειμένου, γιατί ούτε στην Ευρώπη είναι όλοι ειδικοί. Αλλά είτε εσωτερικά, είτε μέσω συμβούλων βιωσιμότητας όπως εμείς μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα. Οπότε δεν θα έλεγα ότι αυτός είναι σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας. Όταν ξεκινάει ένας σύλλογος ή μια Ομοσπονδία να ασχολείται με το κομμάτι της βιωσιμότητας, το πρώτο πράγμα που έχει να κάνει είναι να αξιολογήσει την υπάρχουσα κατάσταση.
Να φτιάξει δηλαδή ένα sustainablity report, να μετρήσει τις εκπομπές του άνθρακα, να μετρήσει το κοινωνικό της αποτύπωμα - πώς και πόσο βοηθάει την κοινωνία σαν οργανισμός - και μετά έχοντας αυτό το report στα χέρια της να φτιάξει με βάση αυτό μια στρατηγική. Οπότε πρώτα αξιολογείς την κατάσταση, μετά φτιάχνεις μια στρατηγική, μετά την υλοποιείς και μετά πάλι μετράς των αντίκτυπο αυτών των δράσεων σε μια κυκλική διαδικασία. Αυτός είναι ένας έμμεσος τρόπος για να απαντήσω στην ερώτηση γιατί οι τεχνολογίες που χρειάζονται για κάθε οργανισμό είναι εξατομικευμένες πάνω στις ανάγκες του.
Πολύ διαφορετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα έχει η ΕΟΚ, με τον Πανιώνιο, τον Ολυμπιακό και την ΕΠΟ. Από εκεί και πέρα με βάση το report υπάρχουν πολλές διαφορετικές τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται. Όπως για παράδειγμα ένας κομποστοποιητής που υπάρχει στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης(σ.σ η φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμος). Εμείς τον φέρνουμε στο γήπεδο. Υπάρχουν και πιο εξατομικευμένες τεχνολογίες για αθλητικά στάδια, όπως αισθητήρες που συνδέονται με το πότισμα του σταδίου. Μετρούν τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και αναλόγως ανοίγουν και κλείνουν αυτόματα το πότισμα ώστε να γλιτώνουν μεγάλες ποσότητες νερού».