Τι είναι το Vision 2030 που αλλάζει δραστικά την αγορά της Σαουδικής Αραβίας

Η ποδοσφαιρική ανάπτυξη όμως που προσδοκούσε η χώρα δεν ήρθε ποτέ. Η Εθνική ομάδα της Κίνας συνέχισε να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο (πλέον έχει πιάσει ιστορικό χαμηλό) και βλέποντας η κυβέρνηση τις αλόγιστες σπατάλες, σε συνδυασμό με την παραμονή της εγχώριας παραγωγής σε πολύ χαμηλό επίπεδο, αποφάσισε να λάβει μέτρα, διότι τι εικόνα (υλιστικής παραζάλης) ήταν αυτή που έβγαζε προς τα έξω ένα κομμουνιστικό – υποτίθεται – κράτος. Έτσι λοιπόν η «φούσκα» έσκασε, όταν η κυβέρνηση επέβαλε φόρο 100% στις μεταγραφές των συλλόγων, απαγόρευσε στις εταιρείες να δίνουν ονόματα χορηγιών στις ομάδες και έθεσε ανώτατα όρια στους μισθούς.

Οι Σαουδάραβες δεν έχουν τέτοια προβλήματα – να κατηγορηθούν δηλαδή για έλλειψη ιδεολογίας – αλλά προφανώς γνώριζαν ότι δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί για καιρό το όργιο δαπανών της διετίας 2023-2024.

Ήδη η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας δρομολόγησε αλλαγή στρατηγικής και το 2025 ήταν μεταγραφικά πολύ διαφορετικό από το 2024 και κυρίως το 2023.

H Σαουδαραβική Pro League (SPL) προχωρά σε μια βαθιά μεταρρυθμιστική στροφή, ιδιωτικοποιώντας τους συλλόγους της ώστε να ευθυγραμμιστεί με το Vision 2030. Έτσι ονομάζεται το στρατηγικό σχέδιο που στοχεύει στην απεξάρτηση των εσόδων από το πετρέλαιο και στην αναζήτηση νέων τομέων για επενδύσεις. Την προσέλκυση ξένων επενδυτών και τη μείωση εξάρτησης από κρατικά κονδύλια, μέσω οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Κάτι σαν επιχειρηματική και επενδυτική εξωστρέφεια.

Οι αλλαγές περιλαμβάνουν τη σύσταση Επιτροπής Οικονομικής Εποπτείας, τον περιορισμό του μεγέθους των ρόστερ και την υποχρεωτική συμμετοχή παικτών κάτω των 21 ετών, μέτρα που στοχεύουν τόσο στη μείωση του κόστους όσο και στην καλλιέργεια νέων ταλέντων.

Τον Ιούλιο του 2025 ο σύλλογος της μεγάλης κατηγορίας Αλ-Κόλουντ πέρασε σε ξένα χέρια, με την εξαγορά από τον αμερικανικό όμιλο Harburg Group να αποτελεί ορόσημο: για πρώτη φορά ένας σύλλογος της SPL πέρασε πλήρως σε ξένη ιδιοκτησία.

Οι τέσσερις μεγαλύτερες ομάδες της χώρας, Αλ Χιλάλ, Αλ Νασρ, Αλ Ιτιχαντ και Αλ Αχλί ανήκουν κατά 75% στο κρατικό επενδυτικό ταμείο PIF και κατά 25% στο Υπουργείο Αθλητισμού. Από το ξεκίνημα της «εκστρατείας» για την προσέλκυση αστέρων του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου το 2023, οι τέσσερις αυτοί σύλλογοι έχουν ξοδέψει περίπου 1,6 δισ. ευρώ μόνο σε μεταγραφές, ποσό που δεν περιλαμβάνει μισθούς και άλλες δαπάνες. Η Αλ Χιλάλ ήταν η πιο «σπάταλη», με 558 εκατ. ευρώ, ακολουθούμενη από την Αλ Νασρ του Κριστιάνο Ρονάλντο με 406 εκατ. ευρώ. Η αλλαγή στρατηγικής θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για το σαουδαραβικό ποδόσφαιρο: λιγότερες δημόσιες δαπάνες και μεγαλύτερη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών.

Συνολικά, όλες οι ομάδες της μεγάλης κατηγορίας δαπάνησαν το καλοκαίρι του 2023 το αστρονομικό ποσό των 957 εκατ. δολαρίων σε μεταγραφές. Δύο χρόνια αργότερα, η τάση έχει αλλάξει: οι σπατάλες υποχώρησαν θεαματικά- παρά τις μετακινήσεις των Ντάργουιν Νούνιες, Ματέο Ρετέγι, Ζοάο Φέλιξ, Κίνγκσλεϊ Κομάν και Τέο Ερνάντες – και προτεραιότητα έγινε η δημοσιονομική πειθαρχία, με αυστηρότερους κανόνες για τις μεταγραφές και τα μισθολόγια.

Η λίγκα έθεσε ως στόχο να φτάσει σε έσοδα ύψους 450 εκατ. δολαρίων έως το 2030, μέσα από την εμπορική της ανάπτυξη και την ενίσχυση της διεθνούς απήχησης.

Τα πρώτα δείγματα της νέας στρατηγικής είναι ήδη ορατά. Η Αλ Νασρ κατέγραψε χορηγικά έσοδα ύψους 109,95 εκατ. δολαρίων τη σεζόν 2024/25, κυρίως χάρη σε συμφωνίες με μεγάλους ομίλους όπως η KAFD. Το ζητούμενο πλέον είναι αν αυτή η επιτυχία μπορεί να αναπαραχθεί και από άλλους συλλόγους, ώστε να δημιουργηθεί ένα συνολικά βιώσιμο οικοσύστημα.

Ως τρίπτυχο της επιτυχίας έχει τεθεί η ανάπτυξη ακαδημιών, η ενίσχυση της ψηφιακής παρουσίας και η επέκταση τηλεοπτικών δικαιωμάτων στο εξωτερικό.

Με τον συνδυασμό ιδιωτικών κεφαλαίων και δημόσιας εποπτείας, η Σαουδική Αραβία φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα υβριδικό μοντέλο που μπορεί να αποτελέσει οδηγό και για άλλες αναδυόμενες αγορές.

Για ξένους επενδυτές όπως το Harburg Group, το ενδιαφέρον δεν βρίσκεται στα άμεσα μερίσματα αλλά στην προοπτική ανάπτυξης σε μια αγορά που αναδιαμορφώνεται. Ωστόσο, το ρίσκο δεν αποφεύγεται. Τα αρνητικά οικονομικά ισοζύγια που παρουσίασαν οι περισσότεροι σύλλογοι στη σεζόν 2024/25 δείχνουν ότι απαιτείται χρόνος και συνέπεια ώστε να ενσωματωθεί η αποτελεσματικότητα του ιδιωτικού τομέα στις λειτουργίες των ομάδων. Επιπλέον, η προσέλευση στα γήπεδα παραμένει απογοητευτική. Δεν ξεπερνά τις 10.000 μ.ο., σε μια χώρα που έχει χτίσει γήπεδο 93.000 θέσεων και διαθέτει άλλα 14 στάδια με περισσότερες από 45.000 θέσεις ώστε να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2034.

Οι Σαουδάραβες ευελπιστούν ότι μετά την εισροή τόσων πολλών σπουδαίων παικτών στο πρωτάθλημά τους, δεν θα χρειάζεται στο άμεσο μέλλον να δαπανούν τόσα πολλά χρήματα για να προσελκύουν τους επόμενους σταρ. Η ιδέα είναι να έχουν ένα από τα πιο ανταγωνιστικά πρωταθλήματα στον κόσμο έως το 2034, οπότε και θα φιλοξενήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο. Κοινώς, στόχος είναι οι σταρ να έχουν ψηλά στις επιλογές τους την SPL.

Το ποδόσφαιρο όμως είναι μια εντελώς ιδιαίτερη αγορά, όπως αποδείχτηκε περίτρανα τον Απρίλη του 2021. Τότε που το πλάνο για τη δημιουργία της European Super League κατέρρευσε μέσα σε δύο 24ωρα σαν χάρτινος πύργος, διότι το «κατάπιε» ο ρομαντισμός των Άγγλων φιλάθλων.

Θα μπορέσει ποτέ να αποκτήσει σταθερή εμπορική οντότητα η σαουδαραβική λίγκα; Το πρώτο βήμα είναι να εμπνεύσει τους ντόπιους, στοίχημα που δεν έχει ακόμα κερδηθεί.