Δικαιοσύνη ή δικαιολογημένη οργή;

Τα πάντα ξεκίνησαν στην Ολλανδία. Χρόνια πριν το VAR γίνει συνώνυμο του ποδοσφαίρου που σήμερα γνωρίζει όλη η Ευρώπη, στις Κάτω Χώρες έψαχναν τον τρόπο να εξαφανίσουν τις λάθος διαιτητικές αποφάσεις από το παιχνίδι. Ξεκίνησαν να τεστάρουν τη χρήση video από τις χαμηλές κατηγορίες μέχρι και την Eredivisie τα πρώτα χρόνια της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, προτείνοντας επίσημα στη FIFA να θέσει το σύστημα σε οικουμενική ισχύ. Ο τότε Πρόεδρός της, Σεπ Μπλάτερ, δεν έδειξε να συγκινείται στο ελάχιστο από την ιδέα των Ολλανδών και με συνοπτικές διαδικασίες την πέταξε στον κάδο των αχρήστων. Εκεί όπου τη βρήκε ο διάδοχός του, Τζάνι Ινφαντίνο! «Έχουμε στη διάθεσή μας όλη την τεχνολογία που χρειαζόμαστε για να προστατεύσουμε τους διαιτητές από το να κάνουν εξόφθαλμα λάθη», είπε το 2016 και ευθύς αμέσως κινητοποίησε όλους της μηχανισμούς της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας για τη χρήση του VAR. Λίγα χρόνια, όλα ήταν έτοιμα. Με το μότο «Ελάχιστη παρέμβαση, μέγιστα οφέλη», το VAR επισήμως έγινε το νέο κεφάλαιο της IFAB και έκανε το ντεμπούτο του στη σπουδαιότερη σκηνή, το Μουντιάλ του 2018, λίγο πριν - σχεδόν - κάθε λίγκα του πλανήτη υιοθετήσει τη χρήση του.

Ήταν μια τομή στην ιστορία του παιχνιδιού. Όμως το VAR δεν σταμάτησε να εξελίσσεται ποτέ. Παρά την όποια γκρίνια, τα λάθη, τις παρεμβάσεις, τις διαμαρτυρίες, η προσπάθεια για τη βελτίωσή του, τη μείωση των «φωνών» ήταν συνεχής. Πλέον για παράδειγμα, το VAR έχει στη διάθεση ούτε μια, ούτε δύο, αλλά 42 κάμερες, περισσότερες από ποτέ, που του εξασφαλίζουν τις καλύτερες δυνατές συνθήκες αξιολόγησης των φάσεων. Πλέον στα περισσότερα πρωταθλήματα υπάρχει μια κεντρική μονάδα, το λεγόμενο VAR Room, από όπου δουλεύουν οι VARίστες με εξασφαλισμένες συνθήκες, αφήνοντας πίσω τους τα... βανάκια έξω από τα γήπεδα. Πλέον, όλο και περισσότερες λίγκες καλούν τους διαιτητές να εξηγούν στα μεγάφωνα των γηπέδων τις αποφάσεις που παίρνουν μετά από on-field review ώστε να γίνονται όσο το δυνατόν πιο κατανοητές για τους οπαδούς.

Ίσως ωστόσο οι σημαντικότερες αλλαγές από την απαρχή του VAR μέχρι σήμερα να έχουν να κάνει με το οφσάιντ. Παραδοσιακά η διαχείρισή του σε κρίσιμες φάσεις ήταν ανέκαθεν δύσκολη, προ και μετά τεχνολογίας. Και το περίφημο τράβηγμα των γραμμών στα πρώτα βήματα του VAR αποδείχθηκε συχνά απαιτητικό σε συνθήκες πίεσης χρόνου και με μπόλικα περιθώρια λάθους. Κάπως έτσι, οδηγηθήκαμε - και συνεχίζουμε να οδηγούμαστε - στο ημι-αυτόματο οφσάιντ, την τεχνολογία που έκανε το ντεμπούτο της στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ και εξασφαλίζει ακρίβεια ακόμα και στις πιο οριακές φάσεις, όταν τα πράγματα κρίνονται από... χιλιοστά. Και η εξέλιξη δεν σταματά εκεί, αφού στο παιχνίδι του ημι-αυτόματου οφσάιντ ετοιμάζεται να μπει και η τεχνητή νοημοσύνη. Η Genius Sports, η εταιρεία που έχει αναλάβει να περάσει στη νέα εποχή την Premier League, έχει «υποσχεθεί» ένα επαναστατικό σύστημα που χρησιμοποιεί 28 ειδικές κάμερες (αφιερωμένες μόνο στο οφσάιντ) και τεχνολογία AI για να διασφαλίσει τα καλύτερα, τα πιο ασφαλή αποτελέσματα σε τέτοιες κρίσιμες φάσεις.

Είθισται από την εποχή που το VAR συστήθηκε στον κόσμο του ποδοσφαίρου ο περισσότερος «θόρυβος» να προέρχεται από την Premier League, με φωνές, διαμαρτυρίες και κάθε λογής επεισόδια να στιγματίζουν σε σταθερή βάση τη συνεισφορά του στην βελτίωση της διαιτησίας. Αν και φυσικά τέτοια φαινόμενα στην Αγγλία δεν έχουν εξαλειφθεί ούτε φέτος, τα «πρωτεία» για την τρέχουσα περίοδο έχουν περάσει στη La Liga.

Οι σπίθες είχαν φανεί από νωρίς στο πρωτάθλημα, όμως η κατάσταση ξέφυγε τελείως τις τελευταίες εβδομάδες μετά την επιστολή διαμαρτυρίας που απέστειλε η Ρεάλ Μαδρίτης προς τον Ισπανική Ομοσπονδία, μέσω της οποίας ζήτησε την αναδιάρθρωση του συστήματος διαιτησίας. Ας πάρουμε ωστόσο τα πράγματα από την αρχή. Με τη μάχη της κορυφής στην Ισπανία φέτος να κρίνεται ανάμεσα στο τρίπτυχο Ρεάλ - Μπαρτσελόνα και Ατλέτικο, κάθε φάση περνούσε όλο και περισσότερο στο μικροσκόπιο, άρα από το μεγεθυντικό «φακό» του VAR.

Το πρώτο φετινό μεγάλο ξέσπασμα άνηκε στη Μπαρτσελόνα στον αγώνα απέναντι στη Σοσιεδάδ, όταν μέσω VAR το γκολ του Λεβαντόφσκι ακυρώθηκε για ασύλληπτα οριακό οφσάιντ. Ο τεχνικός των Μπλαουγκράνα στηλίτευσε την απόφαση, πολλοί κατηγόρησαν τους διαιτητές πώς... μπέρδεψαν τα παπούτσια μεταξύ αμυνόμενου και επιθετικού, όμως η Επιτροπή Διαιτησίας έδρασε πυροσβεστικά και επέμεινε πως η απόφαση ήταν ορθή μετά από έλεγχο όλων των καμερών. Από τη φετινή περίοδο μάλιστα στους αγώνες της La Liga οι περιπτώσεις οφσάιντ ελέγχονται μέσω του συστήματος ημι-αυτόματης ανίχνευσης, το οποίο μέσα σε δευτερόλεπτα μπορεί να ξεκαθαρίσει το τοπίο γύρω από τα οφσάιντ και να ελαχιστοποιήσει τους χρόνους απόφασης.

Στη La Liga και την Ομοσπονδία ήλπιζαν πως η «σπίθα» γύρω από το VAR θα έσβηνε νωρίς μετά τα απαραίτητα... ξεκαθαρίσματα προς τους Καταλανούς, αλλά τελικά αποδείχθηκε πως ήταν μόνο η αρχή. Λίγους μήνες αργότερα η ομάδα της Βαρκελώνης θα ξεσπούσε ξανά δημόσια μετά από μια ισοπαλία κόντρα στη Χετάφε, με τον πρόεδρο της ομάδας, Τζοάν Λαπόρτα, να διαμαρτύρεται έντονα για ένα τράβηγμα στην περιοχή πάνω στον Ζιλ Κουντέ που δεν τιμωρήθηκε ποτέ ως παράβαση. «Η διαιτησία στο ματς με τη Χετάφε ήταν ντροπιαστική. Το πέναλτι που δεν δόθηκε στον Κουντέ είναι σκάνδαλο. Ένα αντίστοιχο πέναλτι είχε δοθεί υπέρ της Ρεάλ, στον Ρούντιγκερ. Συνεχίστε να δείχνετε τις εικόνες» τόνισε οργισμένος, αφήνοντας αιχμές για τη διαιτησία.

Στην Ισπανία από την αρχή της σεζόν υπάρχει οδηγία πως παρατεταμένα τραβήγματα οφείλουν να τιμωρούνται με παράβαση φάουλ, ωστόσο ρέφερι και VAR αποφάσισαν να μην δώσουν συνέχεια. Κι αν τέτοιες φάσεις - καλώς ή κακώς - πολλές φορές «ζυγίζονται» από τον εκάστοτε ρέφερι, οι υπόλοιπες που ακολούθησαν δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια υπεράσπισης προς τη διαιτησία. Σε αγώνα του Copa Del Rey για τους «16» ανάμεσα σε Ρεάλ και Θέλτα, ο Σβέντεμπεργκ ανατρέπεται από τον Λούνιν στην περιοχή της Ρεάλ, ο διαιτητής λέει «παίζετε» και στην εξέλιξη της αντεπίθεσης ο Μπαπέ ανοίγει το σκορ. Τα replay δείχνουν ως ξεκάθαρο «ένοχο» τον Ουκρανό τερματοφύλακα, όμως η ειδοποίηση του VAR δεν κατέφτασε ποτέ!

Κι αν στο συγκεκριμένο παιχνίδι η Ρεάλ ήταν η ευνοημένη, την επομένη βρέθηκε στην αντίπερα όχθη ως «θύμα» των αμφιλεγόμενων αποφάσεων του VAR. Στον αγώνα απέναντι στην Εσπανιόλ ο μετέπειτα σκόρερ των Καταλανών, Κριστιάν Ρομέρο, κατεδαφίζει τον Κιλιάν Μπαπέ με ένα άκρως επικίνδυνο τάκλιν, το οποίο τιμωρήθηκε με απλή κίτρινη. Όλοι περίμεναν παρέμβαση από τον Video Assistant Referee, όμως.. μάταια. Μετά το φινάλε του αγώνα στον Ισπανικό Τύπο κυκλοφόρησαν διαρροές από πρώην και νυν διαιτητές που δεν μπορούσαν να κατανοήσουν την απόφαση του ρέφερι, αλλά και τον λόγο που το VAR αποφάσισε να μην παρέμβει ώστε να διορθώσει ένα τόσο κραυγαλέο λάθος.

Και λίγες μέρες μετά, η Ρεάλ πυροδότησε τη «βόμβα». «Η Ρεάλ υποβάλλει αυτή την επίσημη καταγγελία στην Ισπανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία λόγω της σκανδαλώδους συμπεριφοράς της διαιτησίας και του VAR στον αγώνα που διεξήχθη την 1η Φεβρουαρίου 2025 εναντίον της Εσπανιόλ. Τα γεγονότα που συνέβησαν σε αυτόν τον αγώνα έχουν υπερβεί κάθε περιθώριο ανθρώπινου λάθους ή ερμηνείας διαιτητών. Αυτό που συνέβη αντιπροσωπεύει το αποκορύφωμα ενός εντελώς απαξιωμένου συστήματος διαιτησίας» ανέφεραν μεταξύ άλλων οι Μερένγκες, οι οποίοι απαίτησαν την αναδιάρθρωση του συστήματος διαιτησίας. Η επιστολή των Μαδριλένων μάλιστα κατέφτασε μόλις λίγες μέρες πριν από την προγραμματισμένη συνάντηση μεταξύ της La Liga, της Ομοσπονδίας, της Επιτροπής Διαιτησίας και των ομάδων της πρώτης κατηγορίας, με τη Ρεάλ ωστόσο να απέχει.

Στη συνάντηση οι παρευρισκόμενοι θωρακίστηκαν απέναντι στις κατηγορίες των Μερένγκες και... πέταξαν το μπαλάκι στη Βασίλισσα, στην οποία επιτέθηκαν για τα βίντεο κριτικής που ανεβάζει στο κανάλι της εις βάρος των διαιτητών και των αποφάσεων του VAR. Όλες οι πλευρές μίλησαν με σκληρά λόγια, με εκατέρωθεν κατηγορίες και τους τόνους να κορυφώνονται, σε μια απόδειξη πως ο ρόλος του VAR ως ένας ελεγκτικός μηχανισμός δικαιοσύνης είχε τεθεί πλέον ξεκάθαρα υπό αμφισβήτηση. Και με το Derbi Madrileno στον ορίζοντα ήταν μάλλον αναμενόμενο πως θα υπήρχε και συνέχεια. Συνέχεια υπό τη μορφή ενός πέναλτι υπέρ της Ατλέτικο που εξόργισε τους ανθρώπους της Ρεάλ.

Ο Λίνο πέφτει στην περιοχή έπειτα από μαρκάρισμα του Τσουαμενί, ο ρέφερι δεν... συγκινείται, αλλά ο VAR τον καλεί να δει τη φάση σε on field review θεωρώντας πως υπάρχει ξεκάθαρη παράβαση πέναλτι. Τελικά η κατευθυντήρια γραμμή του VAR θα γίνει και πραγματικότητα, με τους Ροχιμπλάνκος να ανοίγουν το σκορ από την εσχάτη των ποινών. Την επόμενη ο διάλογος μεταξύ της διαιτητικής ομάδας θα ανάψει περισσότερες φωτιές, με τον ρέφερι του αγώνα να ζητάει πιο κατατοπιστικές εικόνες που ωστόσο το VAR δεν είχε να του προσφέρει. Εικόνες και βίντεο που κυκλοφόρησαν τελικά την επομένη του ντέρμπι, όπου θέτουν ξεκάθαρα υπό αμφισβήτηση για το αν πράγματι ο Τσουαμενί πάτησε τον Λίνο ή αν πρόκειται για μια ανεπαίσθητη επαφή.

Οι διαφωνίες πολλές, τα ερωτήματα ακόμα περισσότερο, όμως και οι ενστάσεις για τη διαχείριση του VAR σε ακόμα μια φάση ανεξαιρέτως της τελικής απόφασης. Στο δωμάτιο όπου η διαιτητική ομάδα έχει στη διάθεσή της πληθώρα από κάμερες και οπτικό υλικό για να αξιολογεί καταστάσεις, τελικά τη δεδομένη στιγμή δεν ήταν σε θέση να παρέχει αρκετές λήψεις ώστε να βοηθήσει στο βαθμό που έπρεπε τον διαιτητή του αγώνα. «Είναι απίστευτο που φτάσαμε σε ένα σημείο όπου η διαιτησία γίνεται με βάση φωτογραφίες, σε κάτι που δεν έχει καμία σχέση με την ουσία του παιχνιδιού. Αλλάζει το άθλημα που μας έχει γοητεύσει εδώ και πολλά χρόνια. Αλλά συνεχίζουν να πιέζουν την κόκκινη γραμμή. Ο διαιτητής έχει αρκετή ικανότητα... Ας γνωρίζουν οι τηλεθεατές ότι η τελική απόφαση παραμένει πάντα στον διαιτητή και δεν χρειάζεται να ακούει VAR» τόνισε μετά το ντέρμπι ο πρώην Ισπανός ρέφερι, Ματέου Λαόθ, καταδεικνύοντας την αμφιλεγόμενη χρήση της τεχνολογίας στη La Liga.

Φυσικά τα παραπάνω παραδείγματα αποτελούν απλώς την κορυφή του παγόβουνου. Όμως αναμενόμενα οι αγώνες των Ρεάλ Μαδρίτης και Μπαρτσελόνα θα συγκεντρώνουν πάνω τους τα περισσότερα βλέμματα, ως τα μεγαλύτερα τεστ αξιολόγησης της τεχνολογίας. Μια τεχνολογία όπου έχει στη φαρέτρα τα εργαλεία για να βοηθήσει, όμως που ταυτόχρονα μάλλον έχει εκθέσει στην Ισπανία τις ικανότητες των προσώπων που απαρτίζουν το σύστημα διαιτησίας...

Πριν λίγο καιρό το BBC οργάνωσε μια έρευνα με χιλιάδες Άγγλους οπδούς να συμμετάσχουν. Το βασικό ερώτημα απλό: Είστε υπέρ ή κατά του VAR στο ποδόσφαιρο; Το 63,3% απάντησε πως είναι κατά του VAR. Και στην πραγματικότητα αυτό τα λέει όλα για τη σχετική κατάσταση στην Αγγλία. Πώς το καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου έφτασε τόσο κοντά στην κατάργηση του VAR;

Η αλήθεια είναι πως το Νησί από την πρώτη στιγμή είχε τους δικούς του σκεπτικιστικούς δισταγμούς όσον αφορά στην υιοθέτηση της τεχνολογίας στο παιχνίδι. Είναι χαρακτηριστικό, ειδικά από τη στιγμή που πρόκειται για την πανθομολογουμένως κορυφαία λίγκα του πλανήτη, πως η Premier League καθυστέρησε να εισάγει το VAR, το έκανε μετά το Champions League, μετά τη Serie A, μετά τη La Liga. Και ταυτόχρονα έφτασε πρώτη στο… χείλος του γκρεμού, ένα βήμα πριν την κατάργησή του. Άλλωστε, το τέλος της σεζόν 2023/24 είδε τις ομάδες της πρώτης κατηγορίας της Αγγλίας να κάθονται στο ίδιο τραπέζι και να ψηφίζουν για τη συνέχεια ή όχι του VAR.

Η Premier League είπε το “ναι” και εισήγαγε το VAR εν όψει της σεζόν 2019/20. Η επιθυμία της ήταν να το δει στη δράση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα στα υπόλοιπα μεγάλα πρωταθλήματα μέχρι να πειστεί και η ίδια πως μπορεί να το υιοθετήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όμως η αναμονή δεν τη… δικαίωσε. Τα λάθη πολλά, τα παραδείγματα κακής του χρήσης πολλά, η γκρίνια ακόμα περισσότερη! Και η ίδια γκρίνια δείχνει να γιγαντώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Την περυσινή σεζόν δε, πιθανότατα έφτασε στο - μέχρι τώρα - πιο «ηχηρό» της σημείο! Το… απόλυτο φιάσκο στο ακυρωθέν γκολ του Λουίς Ντίας στο Τότεναμ - Λίβερπουλ τον Οκτώβρη του 2023 είδε το φως της δημοσιότητας μετά από ρητό σχετικό αίτημα των Reds. Η Νότιγχαμ Φόρεστ - δικαίως όπως αποδείχθηκε - δημιούργησε ολόκληρο χαμό μετά το παιχνίδι της κόντρα στην Έβερτον, προχωρώντας στο πρωτάκουστο και… περίφημα πια τιτίβισμα: «Τρεις εξαιρετικά κακές αποφάσεις, τρία πέναλτι που δεν μας δόθηκαν. Δεν μπορούμε να το δεχθούμε. Προειδοποιήσαμε την PGMOL πως ο VAR είναι οπαδός της Λούτον, αλλά δεν τον άλλαξαν. Η Νότιγχαμ πλέον θα αξιολογήσει όλες τις επιλογές της». Το μόνο που πήραν πίσω οι Reds ήταν μια… απλόχερη απολογία. Μια από τις πολλές που γαλαντόμα η PGMOL - η Ένωση Επαγγελματιών Διαιτητών - μοίραζε και μοιράζει. Κάθε εβδομάδα και νέα λάθη, κάθε εβδομάδα κα νέοι αδικημένοι. Είναι φοβερό αυτό που η διαιτησία στην Αγγλία είχε και έχει καταφέρει. Να αισθάνονται άπαντες, όλοι οι μεγάλοι, όλοι οι μικροί, αδικημένοι.

Κάπως έτσι, η Γουλβς - μια από τις πολλές… αδικημένες - έφτασε στο δικό της ύστατο σημείο και οδήγησε το συμβούλιο της Premier League στην κρίσιμη ψηφοφορία. «Θέλουμε ακόμα VAR; Ναι ή όχι;». Αυτό ήταν το διακύβευμά της το καλοκαίρι του 2024. «Μετά από πέντε σεζόν με VAR στην Premier League ήρθε η ώρα να έχουμε αναλογιστούμε με κριτική το μέλλον του. Το τίμημα που πληρώνουμε εμείς και το ίδιο το παιχνίδι είναι πολύ μεγάλο για την ελάχιστη βελτίωση λήψης αποφάσεων και θεωρούμε πως πρέπει να αφήσουμε το VAR πίσω μας», ανέφερε η επίσημη θέση της Γουλβς. Ήταν ένας «σεισμός», μεγαλύτερος από όσο δείχνει το τελικό αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (19-1 υπέρ του VAR), αφού όντως έβαλε σε σκέψεις τους συλλόγους και όντως δημιούργησε μια πραγματική συζήτηση γύρω από την τεχνολογία στη διαιτησία και το πόσο καλό κάνει στο ποδόσφαιρο.

Και αν οι ομάδες στην Premier League, παρά τα τόσα παράπονά τους, τάχθηκαν εν τέλει υπέρ του VAR, ΤΟ ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί και για τους οπαδούς. Η έρευνα του BBC, μέσω χιλιάδων συμμετεχόντων, αποτυπώνει γλαφυρά όσα οι Άγγλοι ποδοσφαιρόφιλοι σκέφτονται. Το 79,1% των οπαδών που πηγαίνουν στο γήπεδο θεωρούν πως οι έλεγχοι καθιστούν πολύ πιο δυσάρεστη την εμπειρία τους. Το ίδιο ισχύει και για το 65,4% αυτών που παρακολουθούν τα παιχνίδια από την τηλεόραση, με το 92% να νιώθει πως τα VAR checks παίρνουν υπερβολικά πολύ χρόνο και φυσικά το 63,3%, όπως είπαμε και στην αρχή, να επιθυμεί την κατάργησή του.

Πέρα τούτου, στην Αγγλία έχει δημιουργηθεί μια ξεκάθαρη αντίθεση. Στην Premier League, στην Championship όχι. Οι αμφιλεγόμενες αποφάσεις και τα - πολλά - λάθη του VAR, οι μακροσκελείς έλεγχοι που χαλάνε τον ρυθμό, το… ξενέρωμα που ακολουθεί έναν μάταιο πανηγυσιμό ενός ακυρωθέντος γκολ. Όλα αυτά δεν υπάρχουν στη δεύτερη κατηγορία, την οποία συχνά οι Άγγλοι οπαδοί κοιτούν με νοσταλγικό βλέμμα, αναζητώντας το - για τους ίδιους - πιο αυθεντικό ποδόσφαιρο που αγάπησαν. Σε αυτό το ποδόσφαιρο το VAR δυσκολεύεται να βρει τη θέση του και όσο συνεχίζει να μην εμπνέει εμπιστοσύνη σε όλους τους εμπλεκόμενους, η σχέση του με την Premier League θα εξακολουθεί να είναι περίπλοκη.

Η Γερμανία δεν έχει εξαιρεθεί από τη δική της διαμάχη για τις διαιτητικές αποφάσεις αυτή τη σεζόν. «Πιστεύω ότι γενικά χρησιμοποιούμε το VAR στη Γερμανία με πληθωριστικό τρόπο» έχει πει ο κόουτς της Λειψίας, Μάρκο Ρόζε. Ο πρώην κόουτς της Στουτγκάρδης, Μπρούνο Λαμπαντία προχώρησε ένα ακόμη βήμα δηλώνοντας: «Πάντα μπερδεύεσαι. Παραμένω ολοκληρωτικός αντίπαλος του VAR. Καταστρέφει το ποδόσφαιρο». Η πρόκληση στη Γερμανία ήταν να αλλάξει η ευρύτερη αντίληψη μεταξύ των παικτών και του προσωπικού. Μια έρευνα του 2020 διαπίστωσε ότι πάνω από το 50% των παικτών ήταν δυσαρεστημένοι με τη χρήση του VAR στην Bundesliga, αλλά η προσπάθεια για συνεχή βελτίωση ήταν αδιάκοπη κάθε χρόνο.

Από τεχνολογική άποψη, το μοντέλο της Bundesliga λειτούργησε διαφορετικά από την υπόλοιπη Ευρώπη από την έναρξη της σεζόν 2022-23. Άλλα πρωταθλήματα συνεργάζονται με περισσότερες από δυο εταιρείες τεχνολογίας. Στη Γερμανία, η Deutsche Fussball Liga (DFL), δημιούργησε μια κοινή επιχείρηση που ονομάζεται «Sportec Solutions» με την τεχνολογική εταιρεία Deltatre.

Κυρίως, αυτή η συνεργασία επιτρέπει στην Bundesliga να διατηρεί τη δική της υποδομή δεδομένων και τεχνολογίας και παρέχει μεγαλύτερη αυτονομία σε σχέση με τη λειτουργία video.

«Υπάρχει πάντα πολύ συναίσθημα με το VAR κατά τη διάρκεια μιας ημέρας αγώνα, αλλά αν κάνετε ένα βήμα πίσω και κοιτάξετε την τεχνολογία από απόσταση, λαμβάνουμε πολλά θετικά σχόλια», τονίζει ο Λούκας Γκλόκνερ, επικεφαλής τεχνολογιών διαιτησίας στην Sportec Solutions.

Το κέντρο VAR της Bundesliga στην Κολωνία

Η κλίμακα της υποδομής, της τεχνολογίας, του χρόνου και των χρημάτων που επενδύθηκαν στη λειτουργία της Bundesliga υπογραμμίζει πόσο αφοσιωμένοι είναι να διασφαλίσουν ότι το VAR και το Goal Line Technology είναι όσο το δυνατόν ακριβέστερα.

Η εκτεταμένη επιτήρηση σε κάθε στάδιο περιλαμβάνει 19 κάμερες μετάδοσης για έναν τυπικό αγώνα (και έως 23 για μεγάλα παιχνίδια όπως Μπάγερν Μονάχου εναντίον Μπορούσια Ντόρτμουντ) με επιπλέον 14 κάμερες τεχνολογίας γραμμής τέρματος που καταγράφουν εικόνες με 200 καρέ ανά δευτερόλεπτο.

Ωστόσο, παρά τις δεκάδες κάμερες και την εξελιγμένη τεχνολογία, η ανθρώπινη παρέμβαση και κρίση εξακολουθεί να απαιτείται για τις πιο επίμαχες αποφάσεις.

Πώς διασφαλίζει η Bundesliga ότι είναι η καλύτερη στο να παίρνει αυτές τις αποφάσεις σωστές; Στο πλαίσιο της εκπαίδευσής της στο VAR, η Γερμανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (DFB) προσέλαβε επαγγελματίες που έδωσαν μαθήματα για το πώς να επικοινωνούν άμεσα και καθαρά όταν δίνουν εντολές και πληροφορίες, ελαχιστοποιώντας έτσι την πιθανότητα υποκειμενικής ερμηνείας. «Η ομάδα πρέπει να… μιλάει την ίδια γλώσσα και να εμπιστεύεται ο ένας τον άλλον για να κάνει τις αντίστοιχες δουλειές της – ειδικά όταν πρόκειται για μια περίπλοκη διαδικασία όπως οφσάιντ ή πέναλτι» τονίζεται από τον Λούκας Γκλόκνερ.

Η σαφήνεια μεταξύ των διαιτητών του αγώνα είναι κάτι που η Bundesliga πιστεύει ότι κάνει καλά, αλλά η επικοινωνία της διαδικασίας λήψης απόφασης στους φιλάθλους στο γήπεδο θεωρείται βασικός τομέας για βελτίωση.

Οπως προαναφέραμε, σε νέα εποχή έχει περάσει το γερμανικό ποδόσφαιρο! Το πρωτάθλημα άρχισε ένα πιλοτικό πρόγραμμα όπου οι διαιτητές θα εξηγούν τις αποφάσεις του VAR στους φιλάθλους στο γήπεδο μέσω μεγαφώνων. «Στόχος είναι η περαιτέρω διαφάνεια στις διαιτητικές αποφάσεις», πρόσθεσε η DFL.

Στην Ελλάδα γενικότερα μας αρέσει να αμφισβητούμε τα... πάντα. Όχι που θα μας γλύτωνε ο VAR. Από τη στιγμή που το διοικητικό συμβούλιο της Stoiximan Super League 1 ενέκρινε από τον περασμένο Δεκέμβριο την εισαγωγή πρόσθετων τεχνολογίων (Goal Line Technology – Semi Automated Offside) στα Play Off για τις θέσεις 1-4 και θα ζητούσε από την ΕΠΟ την εφαρμογή τους και στον τελικό του Κυπέλλου τα πράγματα μπορεί να εξομαλυνθούν, όμως και στη χώρα μας υπάρχουν παράπονα και... φωνές για τον VAR. Ειδικότερα οι περισσότερες ελληνικές ομάδες έχουν κατά καιρούς αμφισβητήσει τον VAR και τον ανθρώπινο παράγοντά του.

Ο Αριστομένης Κουτσιαύτης ως διαιτητής πρόλαβε τη χρήση του VAR και πλέον παρακολουθεί τα δρώμενα ως σχολιαστής. Ο ίδιος μίλησε στο Gazzetta για την επίδραση του VAR και τα υπέρ και τα κατά του: «Καταρχάς όπως κάθε τι έτσι και ο VAR έχει θετικά και αρνητικά. Φυσικά τα θετικά είναι πολύ περισσότερα από τα αρνητικά. Πρώτον σύμφωνα και με τη στατιστική έχει διορθώσει πάνω από το 95% των λανθασμένων αποφάσεων. Αυτό σημαίνει απονομή δικαιοσύνης και ένα θετικό αντίκτυπο στην αξιοπιστία του αθλήματος.

Δεύτερον δίνει τη δυνατότητα στους διαιτητές να διορθώσουν τα λάθη τους και να μειώνεται η τοξικότητα. Τρίτον λόγω αυτής της αξιοπιστίας δίνει τη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες των ομάδων να επενδύσουν σε ένα περιβάλλον ισονομίας.

Φυσικά υπάρχουν και αρνητικά με την εφαρμογή του VAR, τα οποία φυσικά δεν μπορούν να συγκριθούν σε σημαντικότητα με τα θετικά του. Τέτοια είναι η καθυστέρηση στη λήψη των αποφάσεων και ο 'νεκρός' χρόνος παιχνιδιού.

Φυσικά οι έρευνες έχουν δείξει ότι αυτός ο χρόνος κερδίζεται με την διαφορετική συμπεριφορά των ποδοσφαιριστών με αποφάσεις που θα απαιτούσαν διαφορετικό πειθαρχικό έλεγχο (μείωση κίτρινων και κόκκινων καρτών και παραβάσεις εκτός φάσης)».

Συνεχίζοντας σε σχέση με την επιρροή του VAR στους ρέφερι ανέφερε πώς «επίσης σε αρκετούς διαιτητές δημιουργεί μια αναποφασιστικότητα, καθώς κάποιοι διαιτητές γηπεδου περιμένουν την παρέμβαση του διαιτητή VAR. Μακροπρόθεσμα δημιουργεί μείωση της προσωπικότητας και αναποφασιστικότητα σε σημαντικές αποφάσεις κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού».

Όσο για το τι θα άλλαζε ο βετεράνος πλέον ρέφερι ανέφερε πώς «αυτό που θα άλλαζα δεν έχει να κάνει με τη χρήση του αλλά με την εκμάθηση του στο κοινό του ποδοσφαίρου. Δυστυχώς 5 χρόνια μετά υπάρχει ημιμάθεια, τόσο σε δημοσιογράφους όσο και στους φιλάθλους και η ευθύνη βαραίνει τόσο τους ανθρώπους της διαιτησίας όσο και το κοινό. Είναι όπως η σχέση δασκάλου μαθητή. Θα πρέπει και τα δύο μέρη να έχουν τη διάθεση για γνώση.

Όσο ήμουν διαιτητής δεν μπορώ να πω ότι με ενοχλούσε κάτι. Πάντα θεωρούσα τον VAR ένα πολύ σημαντικό εργαλείο βοήθειας. Βέβαια την πρώτη χρονιά και την δεύτερη λειτουργίας του ήμουν ο μοναδικός διαιτητής που για 13 συνεχόμενα παιχνίδια δεν είχα πάει στην οθόνη».

Ο ίδιος μάλιστα ανέφερε και το πώς είναι το συναίσθημα του να πηγαίνεις στην οθόνη του VAR αλλά και το τι μπορεί να μπερδεύει τον κόσμο, τονίζοντας πώς «όμως θα πρέπει να πω ότι την πρώτη φορά που πήγα μπροστά στην οθόνη ήταν όπως ένας σχοινοβάτης έχει ένα δίχτυ ασφαλείας από κάτω μετά από πτώση του. Είναι ένα είδος 'λύτρωσης' που υπάρχει εκεί.

Θα πρέπει να πω ότι δυστυχώς ανάλογα και την ποδοσφαιρική Ομοσπονδία που εφαρμόζεται ο VAR υπάρχει διαφορετικη λειτουργία, όπως π χ στη Premier League και ενώ διαφέρει και ο βαθμός παρεμβατικότητας. Κάτι τέτοιο δημιουργεί πρόβλημα όταν διαιτητές διαφορετικών χωρών έρχονται στο πρωτάθλημα μας.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο φίλαθλος να μπερδεύεται όταν βλέπει παρόμοιες περιπτώσεις να αντιμετωπίζονται διαφορετικά. Θα πρέπει να προσθέσω ότι δυστυχώς έχει δημιουργηθεί η αίσθηση στους φιλάθλους αλλά και σε δημοσιογράφους ότι η τεχνολογία αυτή καθεαυτή θα λύσει όλα τα προβλήματα στη διαιτησία.

Κάτι τέτοιο δεν μπορεί και δεν πρόκειται να συμβεί, ακριβώς λόγω της υποκειμενικότητας των αποφάσεων. Κάποιοι έχουν εναποθέσει όλες τις ελπίδες τους στο ημιαυτόματο οφσάιντ, όμως είδαμε και στην Ισπανία ότι υπήρξε μπέρδεμα και σοβαρό λάθος σε απόφαση. Ακόμη και αν υπήρχαν διαιτητές ρομπότ, τα δεδομένα θα έπρεπε να εισαχθούν από ανθρώπους. Επομένως πάλι θα υπήρχε ένα είδος υποκειμενικότητας.

Κάποιοι μπερδεύουν το να κληθεί ο διαιτητής στην οθόνη και θεωρούν εκ των προτέρων σίγουρη την αλλαγή απόφασης (του διαιτητή). Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Πολλές φορές ο διαιτητής μπορεί να κρατήσει την αρχική απόφαση του. Η συγκεκριμένη επιλογή θέλει ισχυρό χαρακτήρα που όμως πολλές φορές μπορεί να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ αν λειτουργήσει ο διαιτητής εγωιστικά. Θα πρέπει να γνωρίζουν οι φίλαθλοι ότι η αλλαγή απόφασης αυτόματα σημαίνει και παραπέμψιμο βαθμό, διότι ουσιαστικά παραδέχεται ότι έχει κάνει λάθος. Ως κατακλείδα θα μπορούσα να βάλω το εξής συμπέρασμα: ο VAR δεν συνιστά πανάκεια όμως είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο στο να διατηρεί σε υψηλό βαθμό αξιοπιστίας το άθλημα που αγαπάμε».

Ο Κύρος Βασσάρας είναι ένας διαιτητής με μεγάλη εμπειρία πίσω του και που έχει δουλέψει σε επίπεδο διαιτησίας και σε επιτελικούς ρόλους μετά την αποχώρησή του από την ενεργό δράση. Εδώ και χρόνια έχει το πόστο του αρχιδιαιτητή στη Ρουμανία (από το 2014 και μετά ενώ υπήρξε αρχιδιαιτητής και στην Ελλάδα) όπου επιτελεί ένα σημαντικό έργο εκεί και φυσικά έχει και πολύ καλή εικόνα πάνω σε όλα τα θέματα για τον VAR. Ο άλλοτε διεθνής διαιτητής κατέθεσε στο Gazzetta όλες τις σκέψεις του γύρω από ένα θέμα που συζητιέται περισσότερο από ποτέ στον χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου.

- Τελικώς είναι ο VAR το απόλυτο εργαλείο στη βελτίωση της λήψης των διαιτητικών αποφάσεων; Είναι εν τέλει τόσο σημαντικό στη διαιτητική καθημερινότητα;

«Είναι σαφές ότι το ποδόσφαιρο είναι πιο δίκαιο με την χρήση του VAR, αλλά είναι επίσης σαφές ότι το VAR έχει πολλές φορές αντίκτυπο στη ροή του παιχνιδιού. Αυτό είναι αναπόφευκτο, αν πρόκειται να σταματήσει το παιχνίδι για να μπορεί ο διαιτητής να συμβουλευτεί το μόνιτορ για την επισκόπηση της φάσης με επανάληψη και με τη δυνατότητα καλύτερης λήψης αφού πιθανώς ήταν αδύνατο να δει ίδιος στο γήπεδο.

Αυτό συνεπάγεται τη διακοπή της ροής του παιχνιδιού. Η τελική απόφαση όμως λαμβάνεται από τον ίδιο, με πιο πολύ σεβασμό στην προστασία των ποδοσφαιριστών από σοβαρά επικίνδυνα μαρκαρίσματα, από παραβάσεις που στερούν την επίτευξη ενός δίκαιου γκολ αλλά και την δίκαια ή πιο ενδεδειγμένη απόφαση στην περιοχή πέναλτυ. Μέχρι στιγμής ναι, η χρήση του VAR είναι η καλύτερη δυνατή λύση στη λήψη σωστών τελικών αποφάσεων, έτσι ώστε να περιοριστούν σημαντικά τα ανθρώπινα λάθη για τις πιο κρίσιμες αποφάσεις».

- Από την εμπειρία σας στη Ρουμανία πόσο έχει βοηθήσει τους διαιτητές της χώρας;

«Οι VAR διαιτητές εκπαιδεύονται συνέχεια έτσι ώστε να παίρνουν κυρίως τις σωστές αποφάσεις αλλά με τον χρόνο και την εμπειρία που αποκτούν, να είναι αρκετά πιο γρήγοροι στη λήψη αυτών, δίνοντας όμως πάντα προτεραιότητα στη δίκαιη λειτουργία και στην τελική απόφαση. Οι διαιτητές που βρίσκονται στον αγωνιστικό χώρο αισθάνονται χαρούμενοι και ανακουφισμένοι όταν θα πρέπει να αλλάξουν μια λανθασμένη απόφασή τους, χωρίς αυτό να τους επηρεάζει στην εξέλιξη ενός αγώνα μέχρι το τελευταίο λεπτό.

Γνωρίζουν ότι είναι μια διαιτητική ομάδα που θα κάνουν το καλύτερο δυνατό για να αποδώσουν δικαιοσύνη. Δίνω περισσότερη έμφαση στην σωστή διαχείριση των φάσεων και τη λήψη αποφάσεων εντός του αγωνιστικού χώρου σύμφωνα με τους Κανόνες του Παιχνιδιού και την ενιαία τήρηση αυτών. Στόχος είναι να παίρνονται οι αποφάσεις εντός του αγωνιστικού χώρου με σωστή τοποθέτηση και πλήρη αυτοπεποίθηση, χωρίς να χρειάζεται η παρέμβαση του VAR. Όσο λιγότερες παρεμβάσεις τόσο καλύτερα».

- Έχοντας την πείρα από την παρουσία σας στη Ρουμανία ποιές οι διαφορές που εντοπίζετε σε σχέση με την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες ως προς τον VAR;

«Στη Ρουμανία το επίπεδο των τεχνολογικών μέσων που χρησιμοποιούνται στην αίθουσα του VAR είναι καλό, με την χρήση 7-8 καμερών που αποτελεί για μένα τον ελάχιστο αριθμό αν προσδοκείς κάποια σοβαρά αποτελέσματα. Αλλά δεν συγκρίνεται με άλλα υψηλότερης ποιότητας και ανάλυσης μέσα που χρησιμοποιούνται σε άλλα προηγμένα ευρωπαϊκά κράτη. Σε αυτά τα πρωταθλήματα αριθμός των καμερών είναι πολύ μεγαλύτερος. Αναμένουμε την νέα σεζόν μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση και την πιθανότητα λειτουργίας ενός κεντρικού συστήματος ελέγχου και όχι μέσω των κινητών βαν για κάθε αγώνα».

- Τι έχει αλλάξει στη Ρουμανία με τον VAR, τι βήματα βελτίωσης έχουν γίνει και τι περιμένετε για το μέλλον;

«Η χρήση του VAR είναι πλήρως αποδεκτή. Το πρωτάθλημα είναι πάρα πολύ ανταγωνιστικό και κάθε χρόνο, όλα είναι πιθανά. Δέκα χρόνια τώρα ο πρωταθλητής ή οι ομάδες για την Ευρώπη κρίνονται την τελευταία ή την προτελευταία αγωνιστική. Αυτή την στιγμή είναι πέντε οι ομάδες που παλεύουν για μια θέση στη κορυφή η οποία αλλάζει συνεχώς και στην θέση που οδηγεί στα πλέι οφ άλλες τέσσερεις.

Να τονίσω ότι ομάδες που προχωρούν στην φάση των play off και play out ξεκινούν με τους μισούς πόντους από το πρωτάθλημα. Κάθε αγωνιστική είναι γεμάτο αμφίρροπους αγώνες και ντέρμπι. Αυτό είναι πολύ υγιές. Δυστυχώς όμως υπάρχει μια νοοτροπία να προσπαθούν αρκετοί παίκτες να εκμεταλλεύονται κάθε επαφή και να προσποιούνται παράβαση για περιπτώσεις που σε οποιαδήποτε άλλο σημείο εκτός της περιοχής πέναλτι, δεν θα δινόταν ούτε φάουλ. Το κάνουν εσκεμμένα έτσι ώστε να ασκήσουν πίεση στο VAR να παρέμβει.

Τις περισσότερες φορές και πιστέψτε με είναι αρκετές σε κάθε παιχνίδι, ο VAR αντιλαμβάνεται σωστά και επεμβαίνει όταν πραγματικά χρειάζεται. Δυστυχώς όμως όπως συμβαίνει και στις καλύτερες διοργανώσεις κάποιες λάθος εκτιμήσεις των VAR, χαλάνε την γενική καλή εικόνα. Έτσι η προσπάθεια μου είναι πολύ μεγάλη και συνεχής έτσι ώστε να τελειώσουμε τη σαιζόν όπως και την προηγούμενη επιτυχημένα και αξιοκρατικά. Προσπαθώ να κρατήσω εκπαιδεύοντας, αφοσιωμένους τους διαιτητές στον αγωνιστικό χώρο για κάθε πιθανή παράβαση και όπου αυτό δεν είναι ορατό ή εφικτό, τους VAR συγκεντρωμένους και αμερόληπτους. Στεναχωριέμαι όταν σε ένα λεπτό ενός αγώνα, μια βεβιασμένη απόφαση από τον VAR προκαλέσει αμφισβήτηση ενώ θα μπορούσε να αποφευχθεί. Και δυστυχώς κανένας δεν θυμάται μετά τις σωστές αποφάσεις στον αγωνιστικό χώρο που έχουν δοθεί έως τώρα για όλες τις προηγούμενες αγωνιστικές».

- Ο κ. Βαλέρι στάθηκε μιλώντας σε εμάς - στο Gazzetta - και σε επίπεδο αριθμών αναφέροντας ουκ ολίγες φάσεις που άλλαξαν λόγω του VAR και πάρθηκαν οι σωστές αποφάσεις. Κατά τη δική σας οπτική πόσο μεγάλο είναι το ποσοστό επίδρασής του (VAR); Έχετε κάποια ανάλογα δεδομένα ως προς τη Ρουμανία;

«Εγώ θα σας μιλήσω με αριθμούς για την Ρουμανία. Στους μέχρι τώρα 270 συνολικά αγώνες πρωταθλήματος και Κυπέλλου, σε 8 από αυτούς οι λανθασμένες αποφάσεις των διαιτητών επηρέασαν το τελικό αποτέλεσμα και αυτό για μένα είναι το πιο σημαντικό στατιστικό. Σε 41 αγώνες από τους 231 αγώνες με λειτουργία VAR είχαμε σωστές παρεμβάσεις του VAR. Στο τέλος της σεζόν θα δούμε και την διακύμανση που είχαμε με τις δύο προηγούμενες.

Αυτό που λέω στους διαιτητές μου είναι ότι ότι ο VAR δεν είναι εκεί για να υποστηρίξει τον/την συνάδελφο του αλλά το ποδόσφαιρο. Εμένα αυτό που με ενδιαφέρει είναι η σωστή και ενιαία εφαρμογή από την ομάδα των διαιτητών στον αγωνιστικό χώρο. Μια κοινή διαιτητική γραμμή με γνώμονα το πνεύμα του κανονισμού στους κανόνες του ποδοσφαίρου. Για παράδειγμα ενιαία ερμηνεία στις παραβάσεις ή όχι του χεριού, στην ποδοσφαιρική επαφή. Όλα αυτά δεν μπορούν επιτευχθούν απόλυτα και σε καμία διοργάνωση του κόσμου. Στόχος είναι να το καταλάβουμε όλοι. Αν πιέζουνε οι παίκτες και οι ομάδες για αποφάσεις υπέρ τους κατά το δοκούν, μια μέρα θα είναι οι ίδιες αντιστοίχως αντιστρόφους άδικες στους ίδιους».

- Υπάρχουν χώρες που φωνάζουν για τoν VAR και είναι ακόμα και υπέρ της κατάργησής του. Τι κλίμα εισπράττετε στη Ρουμανία;

«Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη μόνο η Σουηδία δεν κάνει χρήση του VAR. Η Νορβηγία έχει αναστολή για ένα διάστημα αλλά από ότι φαίνεται θα επιστρέψουν από τη νέα σαιζόν, ενώ για κάποιες ομοσπονδίες με μικρή συμμετοχή ομάδων το κόστος είναι απαγορευτικό. Υπήρχαν κάποιες λιγοστές φωνές ανά διαστήματα αλλά τελικώς δεν έγινε κάτι, όπως για παράδειγμα ούτε στην Premier League. Στη Ρουμανία δεν υπάρχει κάποια δυσαρέσκεια. Αυτό που πρέπει να διατηρήσουμε είναι την βασική φιλοσοφία από την γέννηση του VAR, δηλαδή την εφαρμογή του, έτσι ώστε να εξαλειφθούν εάν είναι και όσο είναι δυνατόν τα ξεκάθαρα και προφανή λάθη. Αυτά δηλαδή που θα επηρεάσουν το αποτέλεσμα ενός αγώνα αρνητικά».

- Ποιά είναι τα βασικά κριτήρια που πρέπει να έχει ένας VARιστας; Εξαιρετική αντίληψη ή και κάτι άλλο;

«Πρέπει να είναι πρώτα από όλα καλός διαιτητής και αυτό σημαίνει για ένα VAR, άριστος γνώστης των Κανόνων. Πέρα από την εξαιρετική αντίληψη , να είναι συγκεντρωμένος, ψύχραιμος και μεθοδικός. Να διαβάζει το παιχνίδι και την πρόθεση ή όχι σε κάθε ποδοσφαιρική κίνηση, μια προς μία με σιγουριά και αποφασιστικότητα. Όσο δεν αμφιταλαντεύεται και είναι σταθερός στη απόφασή του τόσο καλύτερος είναι για αυτή τη θέση.

Όταν ξεκινήσαμε την εκπαίδευση του VAR, έδειξα στους διαιτητές το στιγμιότυπο της ελεύθερης πτώσης αεροπλάνου από την ταινία Flight με τον ηθοποιό Denzel Washington ως πιλότο. Πως έσωσε τόσες ψυχές, με την ανάλογη διαχείριση, ψυχραιμία και μεθοδικότητα λύνοντας κάθε πρόκληση στον αέρα μια προς μία έως την αναγκαστική προσγείωση».

- Υπάρχει κάτι που θεωρείτει πώς πρέπει να βελτιωθεί ως προς τον VAR; Σε επίπεδο τεχνολογίας ή κάτι άλλο;

«Γίνονται πολλές προσπάθειες τελειοποίησης της τεχνολογίας του ημιαυτόματου οφσάιντ. Από τη άλλη δίνεται και σωστά η ευκαιρία σε Ομοσπονδίες με χαμηλότερα βαλάντια του VAR LIGHT, χωρίς πολλές κάμερες και δυνατότητα χρήσης χωρίς replay operator και μόνο σε περιπτώσεις ξεκάθαρης λανθασμένης απόφασης.

Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτός που αποφασίζει και έτσι θα πρέπει να είναι ο ίδιος άνθρωπος σε κάθε παιχνίδι ο διαιτητής του αγώνα. Πιστεύω ότι αν οι γραμμές του οφσάιντ που χρησιμοποιούνται, γίνουν από το σύστημα μεγαλύτερες σε πλάτος, τότε όταν εφάπτονται, η γραμμή που θα υπερισχύει να είναι αυτή του αμυνόμενου έτσι ώστε όταν το μισό παπούτσι του επιθετικού είναι πιο κοντά δηλαδή σε θέση οφσάιντ να διορθώνεται ως ελάχιστη επίπτωση στον Κανόνα και να εμφανίζεται ως κανονική, δηλαδή γκολ».

Ο Κάρλο Ταβέκιο, ο αείμνηστος πρώην πρόεδρος της Ιταλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, ήταν πιο γνωστός για τις ρατσιστικές του γκάφες παρά για το ότι έφερε το VAR στη χώρα το 2017. Δοκιμάζοντας και φέρνοντάς το στο διαδίκτυο ως πρώτος που το υιοθέτησε ήταν ο τρόπος του να δείξει ότι η Ιταλία βρίσκεται μπροστά, πως το ποδόσφαιρο είναι καθαρό. Το ίδιο συνέβη και με το ημιαυτόματο οφσάιντ, το οποίο ισχύει στη Serie A από το τέλος του Μουντιάλ στο Κατάρ.

Η διαιτησία ελέγχεται περισσότερο στην Ιταλία από ό,τι σε άλλες χώρες λόγω σκανδάλων στο παρελθόν. Ωστόσο, οι θεωρίες συνωμοσίας δεν έχουν σταματήσει και το επίπεδο δυσαρέσκειας είναι αμφίσημο με την Premier League, παρόλο που υπάρχει πολύ μεγαλύτερη διαφάνεια.

Ο κύριος εγχώριος ραδιοτηλεοπτικός φορέας της Serie A, η DAZN ξεκίνησε μια εκπομπή με το όνομα «Open Var», στην οποία κάθε Δευτέρα ο διαιτητής Τζανλούκα Ρόκι περνά όλες τις επίμαχες αποφάσεις του Σαββατοκύριακου με τον σχετικό ήχο από κάθε περιστατικό.

Ωστόσο, η αγανάκτηση για την κατάσταση των διαιτητών οδήγησε σε εκκλήσεις προς τον Ρόκι να παραιτηθεί. Πρόταση για την απαλλαγή από το VAR δεν έχει κατατεθεί στις συναντήσεις της Serie A. Αντίθετα, έχουν συζητήσει το να επιτρέπεται στις ομάδες να αμφισβητούν αποφάσεις και την προοπτική να μεταβούν ζωντανά στην αίθουσα VAR για να ακούσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, καθώς συμβαίνει.

Οι Γάλλοι στηρίζουν το VAR, όχι τους διαιτητές

Στη Γαλλία υπάρχει λιγότερη εστίαση στο VAR και περισσότερο στο επίπεδο της διαιτησίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν αντιπαραθέσεις. Υπήρξαν δημόσιες ερωτήσεις από αρκετούς συλλόγους σχετικά με αποφάσεις, ενώ υπήρξαν ζητήματα με την εφαρμογή του VAR. Aλλά αυτό θεωρείται λιγότερο ως δομικό πρόβλημα με το VAR και περισσότερο ως πρόβλημα διαιτησίας. O Αντονι Γκοτιέ τεχνικός διευθυντής διαιτησίας της γαλλικής ομοσπονδίας, αποτέλεσε αντικείμενο δήλωσης από 17 από τους 18 συλλόγους της Ligue 1 τον περασμένο Μάρτιο, με την οποία ζητούσαν την απομάκρυνσή του επειδή «ο διάλογος και η εμπιστοσύνη έχουν οριστικά διακοπεί».

Κατηγορούν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τους ανθρώπους στην κορυφή για την πτώση του επιπέδου. Οι γαλλικοί σύλλογοι θέλουν επίσης να έχουν μεγαλύτερο λόγο στη διαιτησία.Το ζήτημα αφορά γενικά την ερμηνεία, η οποία επιστρέφει στα ερωτηματικά σχετικά με τα πρότυπα της διαιτησίας. Οι διαιτητές επιτρέπεται πλέον να εξηγούν τις αποφάσεις τους στα μέσα ενημέρωσης μετά τους αγώνες, στις σπάνιες αλλά απαραίτητες περιπτώσεις που αυτό θα ήταν χρήσιμο. Επίσης, γίνονται προσπάθειες, ώστε το VAR να πάει ένα επίπεδο πιο πάνω και να ακολουθήσουν τα χνάρια των Γερμανών.

To VAR είναι απλό και... αρέσει στο MLS

Το 2017, μετά από μια επιτυχημένη δοκιμαστική περίοδο και την έγκριση της IFAB, το MLS έγινε ένα από τα πρώτα εγχώρια πρωταθλήματα στον κόσμο που υιοθέτησε το VAR.

Ο Χάουαρντ Γουέμπ ηγήθηκε του έργου της εφαρμογής της διαδικασίας στο πρωτάθλημα, έχοντας την περιβόητη διαιτησία στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2010, όταν ο Νάιτζελ Ντε Γιονγκ γλίτωσε την κόκκινη κάρτα παρά το γεγονός ότι κλώτσησε τον Χάμπι Αλόνσο στο στήθος. Ο Γουέμπ παραδέχτηκε αργότερα ότι θα έδινε κόκκινη αν είχε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το VAR. «Όλοι μας έχουμε μετανιώσει για τη ζωή μας...».

Συγκριτικά, ο Γουέμπ και οι συνάδελφοί του θα είναι πολύ πιο περήφανοι για τη διαδικασία VAR που έχουν καθιερώσει στο MLS, η οποία είναι αναμφισβήτητα η πιο ομαλή και κατανοητή στο άθλημα σήμερα. Οι διαιτητές δεν χρονοτριβούν καθώς προσπαθούν να αποφύγουν την επίσκεψη στο μόνιτορ και η λίγκα πρόσθεσε πρόσφατα ένα βήμα όπου οι διαιτητές ανακοινώνουν την απόφαση μετά την επανεξέταση από τα ηχεία του σταδίου: Το MLS δεν έχει την τεχνολογία που υπάρχει στην Premier League και το πρωτάθλημα δεν έχει ακόμη εφαρμόσει το Goal-line technology. Παρόλα αυτά, το MLS και οι οπαδοί του βλέπουν με αισιόδοξο μάτι την προοπτική για το VAR από ό,τι ο περισσότερος κόσμος χάρη σε μια απλοποιημένη διαδικασία.

VAR κόντρα στη... διαφθορά στη Ν. Αμερική!

Οσο για τη Νότιο Αμερική... Η κύρια διαφωνία με το VAR αφορά την εφαρμογή του και όχι την ύπαρξή του. Οι αντιπαραθέσεις σχετικά με τις αποφάσεις των διαιτητών - που τροφοδοτούνται από τον αχαλίνωτο οπαδισμό - είναι ενδημικές στην ποδοσφαιρική ζωή της Νότιας Αμερικής. Για όσο καιρό μπορεί κανείς να θυμηθεί, οι αξιωματούχοι χαρακτηρίζονται ανίκανοι, διεφθαρμένοι ή και τα δύο. Αν προσθέσουμε και τη σχεδόν συνεχή απειλή βίας από τους οπαδούς, ακόμη και από τους παίκτες, μπορεί να είναι ένα φρικτό μέρος για να είσαι διαιτητής. Έτσι, όταν το VAR πρωτοεμφανίστηκε στη σκηνή, πολλοί το θεώρησαν ευπρόσδεκτο.

Υπάρχουν πράγματα για τα οποία μπορεί να είναι κανείς θετικός. Παρά τη δημόσια κριτική του Λιονέλ Μέσι, το πρώτο τουρνουά της Νότιας Αμερικής με VAR - το Copa America του 2019 - ήταν μια σχετική επιτυχία. Η CONMEBOL, η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της ηπείρου, έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στη διαφάνεια, παραδεχόμενη τα λάθη όταν συμβαίνουν. Οι σημαντικότερες αποφάσεις του VAR που ελήφθησαν στο Copa Libertadores και στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου δημοσιεύονται στη σελίδα της CONMEBOL στο YouTube, με έναν ειδικό να εξηγεί τη διαδικασία. Αυτό πρέπει να επικροτηθεί.

«Η Σουηδία δεν έχει VAR; Εκεί θα μετακομίσω του χρόνου!». Λίγους μήνες πριν, ο Άγγελος Ποστέκογλου έμαθε για το… γαλατικό χωριό της ποδοσφαιρικής Ευρώπης και αστειευόμενος για τη μετακόμισή του χαμογέλασε πλατιά. Όπως χαμογελούν οι οπαδοί στη Σουηδία, απολαμβάνοντας τη μεγαλύτερή τους νίκη. Η Allsvenskan από τον περασμένο Απρίλιο είναι η μοναδική λίγκα πρώτης κατηγορίας σε ολόκληρη την Ευρώπη που δεν έχει VAR, ο μόνος αστερίσκος σε μια ποδοσφαιρική ήπειρο που ασχολείται όλο και περισσότερο με τους… τεχνολογικούς διαιτητές. Εκεί δεν ύπαρχουν οριακά ακυρωθέντα τέρματα, δεν υπάρχουν γραμμές οφσάιντ. Δεν υπάρχουν μακροσκελείς έλεγχοι και… συγκρατημένοι, αγχωμένοι πανηγυρισμοί. Και δεν υπάρχουν, γιατί αυτό αποφάσισαν οι οπαδοί τους. Εκείνοι αποφάσισαν το ποδόσφαιρό τους.

Όσο τα υπόλοιπα πρωταθλήματα έτρεχαν να κάνουν την τεχνολογία μέρος του παιχνιδιού, στη Σουηδία οι ομάδες προσπαθούσαν να δουν τη μεγαλύτερη εικόνα. Και μπορούσαν να το κάνουν γιατί οι σουηδικές ομάδες είναι συνώνυμες των οπαδών τους. Ο κανόνας του 50+1% που ισχύει στη Σουηδία ορίζει πως κάθε σύλλογος ανήκει τουλάχιστον κατά 51% στα μέλη, δηλαδή στους υποστηρικτές του, οπότε κάθε σημαντική απόφαση είτε εντός του club, είτε σε επίπεδο λίγκας, περνάει από τα χέρια και την κρίση των φιλάθλων. Η Allsvenskan δεν είχε ποτέ VAR αλλά στις αρχές του 2024 η πίεση της ομοσπονδίας για την εισαγωγή άρχισε να γίνεται σχεδόν ανυπόφορη. Η SvFF σχεδίαζε να περάσει και αυτή στη νέα εποχή με δημόσιες τοποθετήσεις υπέρ του VAR, το οποίο αποκαλούσε «το μέλλον του παιχνιδιού». Ωστόσο λογάριασε χωρίς τους συλλόγους που στη σχετική ψηφοφορία φώναξαν την απάντησή τους, όπως ακριβώς το έκαναν για καιρό με πανό, συνθήματα και διαμαρτυρίες οι οπαδοί στα επιβλητικά πέταλα της Σουηδίας. «Οι περισσότεροι από τους 32 συλλόγους ψήφισαν πως δεν θέλουν το VAR και δεν μπορούμε παρά να σεβαστούμε την επιθυμία τους. Για αυτό δεν θα προχωρήσουμε σε καμία νέα πρόταση για το VAR, ούτε τώρα, ούτε στο μέλλον. Πρέπει να σεβαστούμε τους δημοκρατικούς κανόνες του παιχνιδιού μας», είπε ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, αποδεχόμενος πλήρως την ήττα του.

Βλέποντας την γκρίνια, τη δυσαρέσκεια, τις αμφιλεγόμενες αποφάσεις και τα λάθη που συνεχίζονταν και με το VAR αποφάσισαν πως δεν έχουν κανέναν λόγο να παρέμβουν τόσο κομβικά στο ποδόσφαιρό τους, να αλλάξουν τη φύση του έτσι, χωρίς να τους εγγυάται κανείς βελτίωση. Μέχρι και οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές βρέθηκαν στο πλευρό των συλλόγων σε αυτή τη μάχη. «Οπουδήποτε υπάρχει ανθρώπινος παράγοντας, θα γίνονται λάθη, δεν θα είναι κάτι τέλειο. Και αυτό έχει μια ομορφιά. Είναι πραγματικό ποδόσφαιρο, αγνό. Οι διαιτητές είναι μέρος του παιχνιδιού και δικαιούνται να κάνουν λάθη», έχει πει ο Μπερσάντ Σέλινα της ΑΪΚ.

Ο Όλα Τίους, μέλος του συμβουλίου της ίδιας ομάδας, έχει εξηγήσει με τη σειρά του τη γενικότερη ματιά του σουηδικού ποδοσφαίρου και των οπαδών του προς το VAR: «Το VAR είναι ένα σύμβολο για τον τρόπο με τον οποίο η εμπορευματοποίηση καταστρέφει το ποδόσφαιρο. Διαλύει τη χαρά που το ποδόσφαιρο φέρνει. Την απόλυτη ευτυχία ή τη λύπη, που έρχεται με ένα γκολ που βάζεις ή δέχεσαι. Όταν δεν ξέρεις τι γίνεται και περιμένεις το VAR να αποφασίσει, δεν είσαι σίγουρος τι να νιώσεις», ενώ ένας φίλαθλος της ΑΪΚ είχε πει χαρακτηριστικά πως: «Καταστρέφει τη ροή του παιχνιδιού. Το VAR είναι για αυτούς που βλέπουν τηλεόραση, όχι για αυτούς που πάνε στο γήπεδο. Εμείς δεν το χρειαζόμαστε και δεν θα το δεχθούμε ποτέ».

Η Σουηδία θριάμβευσε στη δική της ποδοσφαιρική επανάσταση κατά του VAR. Και βασικά έκανε κάτι παραπάνω από αυτό. Άναψε μια φλόγα αμφισβήτησης που απειλεί να αρχίσει να καίει και σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Ήδη άλλωστε, οι οπαδοί στη Νορβηγία ξεσηκώθηκαν και με έντονες διαμαρτυρίες στα γήπεδο γιγάντωσαν το ίδιο θέμα. Πλέον και η Eliteserien βρίσκεται μια ανάσα από την… άρνηση του VAR. Ο πρόεδρος της Norsk Toppfotball, της κοινής ένωσης πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, επιβεβαίωσε πρόσφατα τις ενέργειες για την κατάργησή του: «Η τεχνολογία είναι υποσχόμενη. Αλλά σήμερα, εμείς και οι περισσότεροι σύλλογοι και οπαδοί σκεφτόμαστε πως δεν λειτουργεί αρκετά καλά για να συνεχίσουμε μαζί της».

Και για... επιδόρπιο τα πιο τρανταχτά λάθη! Με το VAR σε πρώτο πλάνο, σε περιπτώσεις που συγκέντρωσε πάνω του τα βλέμματα για όλους τους λάθος λόγους. Το Gazzetta καταγράφει χρονικά τις μεγαλύτερες «γκέλες» επί εποχής VAR, αν και το μενού η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσε να ήταν ακόμα πιο πλούσιο με γερές υποψηφιότητες από κάθε γωνιά του πλανήτη...

Άστον Βίλα - Σέφιλντ Γιουνάιτεντ (18/6/2020): Καμιά φορά δεν φταίνε οι διαιτητές, αλλά η ίδια η τεχνολογία. Τρανταχτό παράδειγμα ο αγώνας ανάμεσα στην Άστον Βίλα και τη Σέφιλντ Γιουνάιτεντ , όταν στο 42΄ο γκολκίπερ των Villans, όριαν Νίλαντ, μπήκε με τη μπάλα στα δίχτυα του, όμως το Goal-line-Technology δεν λειτούργησε ποτέ. Υπό διαφορετικές συνθήκες στο ρολόι του διαιτητή θα υπήρχε ένδειξη για γκολ, όμως ο αγώνας συνεχίστηκε κανονικά με τις... ευλογίες της τεχνολογίας, αλλά και του VAR που μέσω replay θα μπορούσε να είχε διορθώσει τα κακαώς κείμενα.

Πορτογαλία - Ουρουγουάη (28/11/2022): Στο Μουντιάλ του 2022 η Πορτογαλία σφραγίζει τη νίκη με 2-0 επί της Ουρουγουάης στο 89΄μέσω ενός αμφιλεγόμενου πέναλτι. Σε εκείνο το λεπτό η μπάλα βρίσκει στο χέρι του Χιμένες στην περιοχή, ο ρέφερι δείχνει «παίζετε», όμως ο VAR τον καλεί για να αλλάξει την απόφασή του. Τελικά ο διαιτητής καταλογίζει πέναλτι μετά την παραίνεση του VAR, παρά το γεγονός πως πρόκειται για χέρι στήριξης, μια συνθήκη που δεν τιμωρείται ποτέ με παράβαση σύμφωνα με τις οδηγίες της IFAB.

Άρσεναλ - Μπρέντφορντ (11/2/2023): Τον Φεβρουάριο του 2023 η Μπρέντφορντ θα πάρει τον βαθμό της ισοπαλίας (1-1) απέναντι στην Άρσεναλ, με το γκολ της ισοφάρισης ωστόσο να προκαλεί έκρηξη από πλευράς Gunners. Ο Κρίστιαν Νόργκααρντ άλλωστε, που συμμετείχε στη φάση πριν από το γκολ του Τόνεϊ, ήταν σε θέση οφσάιντ, όμως το VAR επικύρωσε κανονικά το γκολ. Η συνέχεια... αναμενόμενη. Διαμαρτυρίες, κραυγές και τελικά απολογία από την Επιτροπή Διαιτησίας στην Αγγλία (PGMOL) που παραδέχθηκε το λάθος.

Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ - Γουλβς (15/8/2023): Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ προηγείται στο «Ολντ Τράφορντ» με 1-0 επί της Γουλβς στην πρεμιέρα της Premier League, όμως δευτερόλεπτα πριν τη λήξη μια φάση θα μπορούσε να αλλάξει τα πάντα. Έπειτα από κόρνερ των Λύκων, ο Ονάνα κάνει άστοχη έξοδο και «γκρεμίζει» με γροθιές τον Κάλατζιτς στην περιοχή, όμως το πέναλτι δεν δίνεται ποτέ. Σιγή ιχθύος από το VAR που προκάλεσε αντιδράσεις από την πλευρά των φιλοξενούμενων...

Τότεναμ - Λίβερπουλ (30/9/2023): Ενότητα «εγκλήματα VAR» χωρίς το περιβόητο ακυρωθέν γκολ του Λουίς Ντίας στο Τότεναμ - Λίβερπουλ δεν μπορεί να υπάρξει! Ίσως να πρόκειται άλλωστε για το πιο κραυγαλέο λάθος στην εποχή του. Ο Κολομβιανός σκόραρε για τους Reds, ο βοηθός σήκωσε το σημαιάκι για οφσάιντ, όμως αποδείχθηκε στα replay πως ο επιθετικός της Λίβερπουλ καλυπτόταν. Το VAR ωστόσο σε ένα πρωτοφανές μπέρδεμα έδωσε το «οκ» στον διαιτητή, Ντάρεν Ίνγκλαντ, να δώσει συνέχεια στον αγώνα, επικυρώνοντας την αρχική απόφαση του βοηθού.

Άρσεναλ - Μπάγερν (9/4/2024): Προημιτελικός Champions League Άρσεναλ εναντίον Μπάγερν, με τον Γκάμπριελ σε... παροξυσμό. Ο Βραζιλιάνος αμυντικός, σε μια σπαζοκεφαλιά για γερούς λύτες, πιάνει τη μπάλα με τα χέρια στην περιοχή των Άγγλων, ενώ ο Ραγιά έχει δώσει συνέχεια στο παιχνίδι, θέλοντας να εκτελέσει (ξανά) το ελεύθερο. Ο ρέφερι Γκλεν Νίμπεργκ ωστόσο δεν καταλογίζει παράβαση πέναλτι υπέρ των Βαυαρών, ενώ αργότερα παραδέχθηκε το σφάλμα του συμπληρώνοντας ωστόσο πως δεν ήθελε να κρίνει ένα τόσο σημαντικό ματς για ένα παιδαριώδες λάθος. Ακόμα κι έτσι πάντως, ο VAR όφειλε να του υπενθυμίσει τους κανονισμούς...

Σουηδία - Αζερμπαϊτζάν (20/9/2024): «Ίσως πρόκειται για την χειρότερη απόφαση στην ιστορία του VAR» είπαν πολλοί στα social media και η αλήθεια είναι πως έχει θέσει γερή υποψηφιότητα. Στον αγώνα της Σουηδίας απέναντι στο Αζερμπαϊτζάν για το Nations League, o Ίσακ έστειλε τη μπάλα στα δίχτυα, όμως ο γκολ ακυρώθηκε μετά από παρέμβαση του VAR για οφσάιντ. Μόνο που ο επιθετικός της Νιούκαστλ καλυπτόταν κανονικά, με τους διαιτητές στο δωματιάκι του VAR να έχουν τραβήξει τελείως λάθος γραμμές...

Εσπανιόλ - Ρεάλ Μαδρίτης (1/2/2025): Πρόκειται για το ματς που προκάλεσε μια πρωτοφανή έκρηξη στη La Liga γύρω από τη διαιτησία. Μέχρι πρότινος άλλωστε τα πρωτεία ανήκαν στην... Premier League, όμως οι Ισπανοί τη φετινή περίοδο μπήκαν δυναμικά στον χορό των διαμαρτυριών. Νωρίς στο β΄μέρος ο - μετέπειτα σκόρερ των Καταλανών - Κριστιάν Ρομέρο με ένα εγκληματικό τάκλιν κατεδαφίζει τον Κιλιάν Μπαπέ, με τον ρέφερι ωστόσο να τον τιμωρεί με απλή κίτρινη και το VAR να μην επεμβαίνει. Νυν και πρώην διαιτητές επέκριναν στη συνέχεια την απόφαση στα ισπανικά Μέσα, όμως η Ρεάλ δεν αρκέστηκε στην.... ηθική δικαίωση. Μέσω τετρασέλιδης επιστολής διαμαρτυρίας, οι Μαδριλένοι επιτέθηκαν κατά πάντων με βασικό αίτημα την αναδιάρθρωση της διαιτησίας.

Γαλατάσαραϊ - Άδανα Ντεμίρσπορ (9/2/2025): Από τα εγκλήματα δεν θα μπορούσε να λείπει εκείνο που ανάγκασε μια ολόκληρη ομάδα στην Τουρκία να αποχωρήσει από το γήπεδο... Ο λόγος για την Άδανα Ντεμίρσπορ, η οποία αποχώρησε από τον αγώνα κόντρα στη Γαλατάσαραϊ ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το πέναλτι που καταλογίστηκε υπέρ της «Τσιμ Μπoμ» σε πτώση του Μέρτενς στην περιοχή. Διαιτητής και VAR δεν διόρθωσαν ποτέ το λάθος τους, με τη Γαλατά να σκοράρει με το επίμαχο πέναλτι και να ανάβει ακόμα περισσότερες «φωτιές» γύρω από τη διαιτησία στο τουρκικό ποδόσφαιρο.

Μπριζ - Αταλάντα (12/2/2025): Είναι σπάνιο να βλέπεις τον Τζιαν Πιέρο Γκασπερίνι να χάνει την ψυχραιμία του, αλλά η διαιτητική απόφαση που έκρινε τη νίκη της Μπριζ επί της Αταλάντα στα play-offs του Champions League το κατάφερε κι αυτό....Στις καθυστερήσεις του πρώτου αγώνα καταλογίζεται πέναλτι υπέρ των Βέλγων σε μια ανύποπτη φάση για μια... επαφή στην περιοχή της Αταλάντα. Η Μπριζ σκοράρει και ακολουθεί έκρηξη Γκασπερίνι: «Αυτό το άθλημα πάει πλέον σε μια κατεύθυνση που δεν έχει καμία σχέση με το παιχνίδι του ποδοσφαίρου. Δεν ξέρω πια τους κανόνες του. Η τραγωδία είναι ότι δεν μπορούμε πλέον να διακρίνουμε τις επαφές στο ποδόσφαιρο» καταγγέλλει, με το VAR μεταξύ των ενόχων...